Gistermiddag en avond vond in de Gemeenteraad het debat over de locatiebepaling van het monument voor herdenking van het slavernijverleden plaats naar aanleiding van een agendering van het CDA. Vandaag lezen we op RTV Utrecht hoe dit debat totaal ontspoord zou zijn en hoe ons raadslid Stevie Nolten de persoonlijke aanval zou hebben ingezet op CDA raadslid Jantine Zwinkels. Niet alleen geeft het artikel een totaal vertekende weergave van de realiteit, ook centreert het expliciet het witte ongemak en verdriet in een verhaal dat in de eerste plaats om de wensen en behoeften van nazaten van tot slaaf gemaakte mensen zou moeten gaan. Wij zijn verdrietig, maar ook boos dat opnieuw het witte ongemak over het slavernijverleden wordt gecentreerd. Ook zijn we teleurgesteld en ontsteld over de framing in de media achteraf. Het artikel lees je hier.

Via deze weg vertellen we graag onze kant van het verhaal en spreken we solidariteit uit met Stevie. De afdeling Utrecht BIJ1 staat achter haar uitspraken en wij blijven ons als partij en als lokale afdeling verzetten tegen de witte systemen die een escalatie als die van gisteren mogelijk maken.

Het Raadsdebat van gisteren was een vervolg op een eerder gevoerd commissiedebat over de locatiebepaling van het monument. De komst van het monument is afgelopen jaar met een meerderheid van de stemmen aangenomen. Het college heeft vervolgens een opdracht uitgezet bij de kunstwerkgroep die bestaat uit mensen die zelf nazaat zijn van tot slaaf gemaakten. Deze kunstwerkgroep heeft gekozen voor een locatie en een ontwerp dat past bij het verhaal dat zij met dit monument willen vertellen en waar zo lang geen ruimte voor is geweest. Met het aan de slag zetten van deze werkgroep heeft het college ervoor gekozen om deze stemmen in het proces expliciet te centreren en uitvoering te geven aan hun wensen. Daar staan wij als fractie volledig achter.

In het eerdere commissiedebat in februari, ook door het CDA geagendeerd, werden bezwaren opgeworpen tegen de locatie. Met name dat deze niet voldoende zou zijn afgestemd met buurtbewoners. Wat volgde was een verhit debat over wie een stem moet hebben in dit gesprek en in hoeverre de buurtbewoners hadden moeten worden betrokken. In dit debat heeft Stevie namens Utrecht BIJ1 aangegeven dat deze ‘participatie discussie’ de bedoeling van het monument en de zeggenschap van nazaten van tot slaafgemaakten ondermijnt en stemmen naar de voorgrond schuift die nu juist eens ruimte zouden moeten maken. Stevie heeft toen herhaaldelijk het punt gemaakt dat er in beginsel al geen sprake is van een gelijk speelveld en dat alleen al daarom ook niet op gelijke wijze naar elke input of inwoner geluisterd dient te worden.

Want wie zijn nou echt de belanghebbenden in dit verhaal? Wat ons betreft de kunstwerkgroep en de mensen die vanuit hun eigen geschiedenis dit monument hebben vormgeven en de mensen die een plek verdienen om te herdenken.

Het commissiedebat bleek niet naar wens te zijn van een aantal partijen en daardoor kwam dit onderwerp ook gisteren, op 9 maart, op de raadsagenda. Wederom geagendeerd door het CDA, met als mede agendeerders ook EenUtrecht, PVV, Stadsbelang Utrecht en Utrecht Solidair. Dit keer bleek niet de participatie, maar het veiligheidsrapport van de politie aanleiding om de locatie in twijfel te trekken. Het CDA gaf aan te vinden dat de Raad onvoldoende is geïnformeerd over veiligheidsrisico’s bij het monument zoals graffiti, wildplassen en het rondhangen van groepen en dat de Raad niet de kans heeft gekregen deze risico’s te wegen. Dat was, zoals in het artikel van RTV Utrecht beschreven, inderdaad tegen het zere been van Utrecht BIJ1. In plaats van met elkaar te omarmen dat er een monument komt en de wensen van de mensen die hierbij betrokken zijn centraal te stellen, vinden diverse partijen het nodig om het debat continu te vertragen en te vertroebelen door er van alles bij te halen wat voor hen slechts een papieren werkelijkheid is, maar voor anderen een veel grotere lading heeft. En een betekenis die je niet los kan zien van de historische ongelijkheid die eronder ligt. 

Dat wij het oneens zijn met hoe dit gaat en dit ontzettend kwalijk vinden, liet Stevie gisteren opnieuw horen in haar interrupties aan het CDA, waarin zij het CDA meerdere malen vraagt waarom ze dit debat steeds weer aanzwengelen. Het CDA bleef echter vasthouden aan het eigen statement dat ze beter de risico’s en meningen van externen willen afwegen en zich zorgen maken over de ‘veiligheid’. Stevie eindigde haar reeks interrupties met de vraag aan lijsttrekker Jantine Zwinkels of zij besefte dat de agenderingen van haar partij ontzettend pijnlijk zijn voor mensen uit de koloniale diaspora en dat dit mensen het gevoel geeft dat zij hun leed bagatelliseert. Hierop barstte het CDA-lid in tranen uit en verliet de raadszaal. Dat ook ons eigen Raadslid Stevie Nolten eveneens hevig geëmotioneerd de zaal moest verlaten, is in alle berichtgeving strategisch weggelaten. Het leed was al geschied, de witte tranen werden gecentreerd en Utrecht BIJ1 was de boosdoener. 

Wij willen op geen enkele manier stellen dat de emoties van Jantine Zwinkels niet oprecht waren en geloven ook dat deze niet met kwade opzet zijn ingezet. Maar het mechanisme waarin deze alle aandacht weghalen bij de inhoud en de vrouw van kleur als dader neerzetten, is onderdeel van een veel grotere dynamiek die zich vaak herhaalt. Wat vervolgens ook nergens terug is te lezen is dat Stevie ontzettend veel steun kreeg van andere partijen en dat er niet, zoals in het artikel geschetst, ‘met afgrijzen’ op haar handelen werd gereageerd.

Nadat het debat door alle hevigheid werd geschorst tot na het avondeten, nam iedereen aan het begin van de avond opnieuw plaats in de raadszaal. Stevie heeft toen besloten de door ons al eerder voorbereide bijdrage alsnog te gaan voordragen en hier ook niks aan te wijzigen, omdat we er nog steeds achter staan. Deze bijdrage schetst, zoals in het artikel van RTV Utrecht correct is geciteerd, dat we moeten leren van ons verleden en dan dus niet in het heden in witte koloniale structuren moeten vervallen, waarbij we voor de personen wiens stem zo lang is uitgewist, voorwaarden gaan bepalen’. Dit viel ook verkeerd bij Jantine Zwinkels van het CDA, die opnieuw in huilen uitbarstte. Vervolgens werd Stevie door Gert Dijkstra, lijsttrekker van EenUtrecht, in een punt van orde toegebeten dat we elkaar niet zomaar koloniaal moeten noemen in de Raadzaal.

Wat zich afspeelde was niets meer dan het centreren van witte stemmen, wit ongemak en wit verdriet. En dat bij een onderwerp als dit.

Dat het juist de ‘witte tranen’ (lees ook het boek: White tears/ Brown scars van Ruby Hamad) waren die het debat lieten ontsporen, ontgaat velen volledig. De enorme emotionele impact die een situatie als gister heeft op een Raadslid zoals Stevie, dat zelf behoort tot de koloniale diaspora, maar ook de kunstwerkgroep die op de tribune aanwezig was, wordt in de media volledig uitgewist. Ook is het opvallend dat het benoemen van witheid en kolonialiteit nog steeds met zoveel ophef en fragiliteit wordt ontvangen. Voor een gemeente die zegt voor diversiteit en inclusie te staan hebben we nog een hele lange weg te gaan.

Wat we gisteren zagen bestaat niet in een vacuüm. Het is structureel, het is een systeem. En het is precies de reden waarom een partij als BIJ1 is ontstaan. Wat Stevie gisteren onderging, verschilt niet van wat we in de Tweede Kamer al zo vaak hebben gezien bij Sylvana. Bekritiseer witte dynamieken en wordt de boze vrouw van kleur. Benoem structuren en ontvang verbaal geweld van alle mensen die voordeel hebben aan die structuur. En ook de media staat klaar om er een flinke schep bovenop te doen. Daarnaast doet gisteren sterk denken aan wat er onlangs is gebeurd met het aanbieden van excuses voor het slavernijverleden door de landelijke overheid. Ondanks de duidelijk uitgesproken wensen van de mensen waarom het gaat, blijven partijen het nodig vinden om hun eigen wensen over de voorwaarden belangrijker te maken en daarin zoveel ruimte in te nemen dat de essentie van de excuses, of in dit geval het monument, volledig uit beeld raakt.

Dat is een koloniale reflex en dat is witheid. En dat zullen we blijven benoemen, ook als mensen het niet willen horen.

Tot slot willen wij aan jullie vragen om op momenten als deze op te staan in solidariteit en samen met ons deze strijd op te pakken. Stevie Nolten doet het in Utrecht namens onze partij, maar het is een loodzware taak en het zijn vaak juist de mensen die zelf slachtoffer zijn van racisme, die ook in de frontlinie alle klappen vangen. We zijn trots op haar geweldige werk in de Raad en we wensen haar alle steun toe bij het verwerken van deze heftige gebeurtenissen.

Laten we met elkaar zorgen dat ze het niet alleen hoeft te doen.